Er zijn weinig voedingsmiddelen die zo veel worden gegeten en tegelijkertijd zo mysterieus zijn als de kokosnoot. Bijna iedereen weet hoe ze eruitzien, hoe ze smaken en zelfs waar ze vandaan komen – maar omdat ze alleen in de warmste tropische streken groeien, hebben weinigen van ons er ooit een in zijn natuurlijke staat gezien leefgebied. Zeker, ze komen van bomen, maar welke? Kokosbomen? Of palmbomen? En nu ik erover nadenk: is er überhaupt een verschil?
Als je je ooit hebt afgevraagd wat het verschil is tussen een palmboom en een kokospalm, kun je gerust zijn: je ontdekkingsreis eindigt hier. Hieronder vind je het antwoord op elke vraag die je ooit hebt gehad over palmen en kokosnoten, maar die je niet durfde te stellen. Als je ongeduldig bent, hoef je alleen maar dit te weten: alle kokosnoten komen van palmen, maar niet alle palmbomen produceren kokosnoten. Aan de andere kant, als je het type persoon bent dat van context houdt met zijn informatie – of gewoon het type persoon dat echt van palmbomen houdt – dan wil je verder lezen. Misschien kijk je nooit meer op dezelfde manier naar een kokosnoot!
Belangrijkste leerpunten
- Een palmboom is een grote plant uit de palmfamilie, Arecaceae.
- Er zijn meer dan 2.000 palmsoorten, maar ze hebben allemaal een paar dingen gemeen:
- Het zijn eenzaadlobbigen, wat betekent dat ze nauwer verwant zijn aan grassen dan aan bomen.
- Ze hebben grote, samengestelde bladeren die vele jaren meegaan.
- Al hun groei gaat in één richting: omhoog. Hun stammen hebben geen boomringen en ze produceren nooit takken of wortels.
- Een kokospalm is een palmsoort: Cocos nucifera.
- Alle kokospalmen zijn palmen, maar niet alle palmen zijn kokospalmen. Slechts één soort produceert kokosnoten.
- Kokospalmen komen oorspronkelijk uit Zuidoost-Azië, maar zijn wereldwijd geïntroduceerd in tropische gebieden.
- Kokosnoten zijn de vruchten van de kokospalm en het eetbare deel van de kokosnoot is de binnenkant van het zaad.
- Hoewel kokosnoten populaire sierplanten zijn, mogen ze vaak geen vruchten voortbrengen vanwege het gevaar van vallende kokosnoten.
- Als je een palmboom ziet die geen kokosnoten produceert, kan het een vergelijkbare soort zijn, zoals de koninginnenpalm of boskokosnoot – of misschien is de vrucht ervan verwijderd om het risico op schade of letsel door vallen te verkleinen kokosnoten.
- Als je een kokosnoot in het wild vindt, kun je hem opeten, maar zorg ervoor dat hij niet bedorven of gebarsten is voordat je dat doet!
Kokospalm versus palmboom: overeenkomsten en verschillen
1. Wat is een palmboom?
Afbeelding tegoed: © lizcoughlan – stock.adobe.com
Alle palmen behoren tot de familie Arecaceae, een grote en uiterst diverse plantenfamilie die ruim 2.500 individuele soorten omvat. Technisch gezien zijn het helemaal geen bomen en zijn ze nauwer verwant aan grassen en yucca’s dan aan eiken en esdoorns. 'Palmboom' verwijst eenvoudigweg naar een palm ter grootte van een boom, maar afgezien van de hoogte lijken palmen niet erg op bomen.
Om te beginnen produceren ze geen echt hout: net als bamboe bestaat hun ‘hout’ eigenlijk uit stukjes van hun zeer dikke stengels. Dat betekent dat ze geen boomringen hebben, wat op zijn beurt betekent dat hun stammen nooit breder worden. Ze hebben ook geen takken en groeien slechts vanuit één punt: de bovenkant van de stengel, waar de bladeren vastzitten. Jonge handpalmen zien er gedrongen uit vergeleken met volwassenen omdat ze dezelfde breedte hebben, maar slechts een fractie van de hoogte. Het verklaart ook waarom zelfs de allerhoogste palmbomen er zo spichtig uitzien vergeleken met coniferen of hardhout van vergelijkbare hoogte.
Aan de andere kant is het je misschien opgevallen dat, ondanks hun ietwat precaire uiterlijk, palmbomen zijn verbazingwekkend stabiel en worden zelfs door orkaanwinden niet ontworteld. Dit is des te opmerkelijker als je bedenkt dat palmbomen, omdat ze geen secundaire groei ondergaan (de verdikking of verbreding van de bestaande groei), niet eens echte wortels hebben. In plaats daarvan worden ze ondersteund door een enorme mat van ondiepe onvoorziene wortels die rechtstreeks uit de stengel ontspruiten.
Dit soort wortelstelsel is veel flexibeler en uiteindelijk stabieler dan de relatief diepe en dikke wortelstelsels van echte bomen. Dit is een deel van de reden waarom palmbomen zo zelden worden omvergeworpen door harde wind. (Een andere reden is dat de stammen van palmbomen levend en actief zijn, zelfs in het midden, en daarom flexibeler zijn dan het harde, broze kernhout van bomen.)
2. Wat is een kokospalm?
Afbeelding tegoed: © yetronic – stock.adobe.com
Er zijn ruim 2.500 soorten palmen in de wereld, maar er is er maar één die kokosnoten produceert: Cocos nucifera, de kokospalm of kokospalm. Het is de enige soort in zijn soort en is het nauwst verwant aan oliepalmen, die vergelijkbare (maar veel kleinere) vruchten voortbrengen.
De vrucht van de kokospalm is, ondanks de naam, niet echt een noot maar een steenvrucht – zoiets als een hele grote perzik. Het deel van de kokosnoot dat je daadwerkelijk eet – het endocarpium – is eigenlijk de binnenkant van het zaad, analoog aan de perzikpit. Het mesocarp, dat bij een perzik of kers het vruchtvlees zou vormen, is een dikke, oneetbare massa vezels die het zaad tegen de elementen beschermt en het drijfvermogen geeft. Kokosnoten zijn ontworpen om door water te worden verspreid en blijven levensvatbaar, zelfs na duizenden kilometers op de open oceaan te hebben gereisd.)
THet woord ‘kokosnoot’ komt van het Portugese woord coco, dat ‘hoofd’ betekent en verwijst naar de verschijning van een ontdopte kokosnoot aan een menselijk gezicht. Je hebt dit ‘gezicht’ waarschijnlijk gezien als je ooit zelf een kokosnoot hebt opengebroken: drie kleine uitsparingen aan het ene uiteinde van het zaad. Deze divots zijn poriën waar uiteindelijk de kokosnootzaailing tevoorschijn komt – en het kokosvlees en het water zijn het materiaal waar de zaailingen van leven terwijl ze volwassen worden. Ze worden in het zaad geproduceerd terwijl het rijpt – wat bij kokosnoten een veel langer proces is dan bij de meeste soorten fruit, dat negen maanden tot een jaar duurt.
3. Hoe lijken ze op elkaar?
Qua uiterlijk zijn kokospalmen typische palmbomen: stel je een palmboom in je hoofd voor, en deze lijkt waarschijnlijk veel op een kokospalm. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het feit dat kokosnoten zo wijdverbreid worden verbouwd en een stempel hebben gedrukt op ons culturele bewustzijn.
Qua uiterlijk zijn kokosnoten vrij typerend voor palmbomen: ze hebben gladde, onvertakte stengels; samengestelde, groenblijvende bladeren die uit de punt van de stengel ontspruiten; en een zich verspreidend, vezelig wortelsysteem dat de planten stabiliseert tegen erosie en windschade.
4. Hoe zijn zij verschillend?
Over het algemeen verschillen kokospalmen op een aantal belangrijke manieren van andere palmbomen. Ten eerste zijn hun bladeren veervormig in tegenstelling tot waaiervormig, zoals bij sabelpalmen (Sabal) en palmyrapalmen (Borassus). Ten tweede vallen de bladeren netjes van de stammen van kokospalmen, waardoor de stam eronder glad blijft; de stammen van veel andere veel voorkomende soorten zijn ruw door littekens van de plaats waar oude bladeren vastzaten.
Tenslotte (en misschien wel het meest voor de hand liggend) is er de vrucht zelf! Terwijl veel soorten palmbomen eetbare vruchten produceren, inclusief dadelpalmen (Phoenix dactylifera) en açai-palmen (Euterpe oleracea) – geen enkele is zo groot als kokosnoten. (Nou ja, bijna geen: een zeldzame palmsoort, de coco de mer, produceert vruchten die eigenlijk groter zijn dan de kokosnoot, en de grootste zaden hebben van alle planten op aarde. Je zult er waarschijnlijk nooit een zien, en als je dat wel zou doen, zou je het waarschijnlijk niet voor een kokosnoot verwarren.)
Afbeelding tegoed: © Felipe Sanchez – stock.adobe.com
Veelgestelde vragen over kokospalm en palmboom
Zijn palmbomen en kokospalmen hetzelfde?
Alle kokospalmen zijn palmbomen – in feite één palmsoort – maar niet alle palmen zijn kokosnoten. De palmfamilie is verbazingwekkend divers en daarin kun je kleine struikjes vinden (zoals de zeldzame Huilin-dwergpalm, Guihaia argyrata) en klimplanten (zoals rotanpalmen, geslacht Calamus), evenals de bekendere boomgrote soort.
Groeien kokosnoten aan palmbomen?
Hoewel veel soorten palmen eetbare vruchten produceren – waarvan er verschillende economisch belangrijk zijn, zoals dadels en oliepalmen – zijn alle kokosnoten afkomstig van één enkele soort: de kokospalm, Cocos nucifera. Oorspronkelijk afkomstig uit Zuidoost-Azië, werd het gedomesticeerd door eilandbewoners in de Stille Oceaan en verspreidde zich vervolgens over de hele wereld.
Wat maakt de palmboom en de kokospalm vergelijkbaar?
Kokospalmen lijken op palmbomen omdat het palmbomen zijn! Afgezien hiervan zijn kokospalmen diep geworteld geraakt in de culturele verbeelding als gevolg van de wijdverbreide teelt ervan. Het klassieke beeld van een palmboom – lang, mager, bedekt met een Dr. Seuss-achtig bladerdeeg van leerachtige bladeren – is niets anders dan de kokospalm.
Waarom groeien er geen kokosnoten in palmbomen in Florida?
De eerste reden dat Florida-palmen mogelijk geen kokosnoten produceren, is simpelweg dat het helemaal geen kokospalmen zijn. Dit lijkt misschien een nogal voor de hand liggend punt, maar er zijn tal van gewone sierpalmen die iedereen, behalve de scherpziende waarnemers, voor de gek kunnen houden. Sommige hiervan worden door commerciële telers zelfs, verwarrend, ‘kokosbomen’ genoemd, ondanks dat ze geen kokosnoten produceren.
Misschien wel de meest vergelijkbare hiervan is de zogenaamde “boskokosnoot” of “hoogplateau-kokosnoot, Beccariophoenix alfredii. Hij werd pas twintig jaar geleden voor het eerst ontdekt in de bossen van Madagaskar en is kleiner dan een echte kokospalm, maar verder zo vergelijkbaar dat hij alleen te onderscheiden is door zijn bloemen en fruit. Hij is ook winterharder dan de kokospalm en is in (iets) koudere gebieden snel in populariteit gegroeid als alternatief voor kokosnoot.
De koninginpalm (Syagrus Hoewel ze er misschien hetzelfde uitzien, zal geen van deze bomen – noch een van de meer dan 2500 andere soorten in de palmfamilie – kokosnoten produceren.
Waarom hebben palmbomen in Florida geen kokosnoten?
Er is nog een reden waarom je misschien geen kokosnoten op kokospalmen ziet: de meeste sierkokosnoten Bij palmen worden de bloemen verwijderd zodra ze uitkomen, waardoor ze nooit kunnen uitharden fruit. Dit geldt vooral voor straatbomen en commerciële landschappen zoals hotels, golfbanen, enz mensen zullen honderden dollars per jaar betalen om ervoor te zorgen dat hun kokospalmen nooit kokospalmen produceren kokosnoten.
Vallen kokosnoten uit palmbomen?
Ja, en als je je afvraagt waarom iemand veel geld zou betalen om te voorkomen dat zijn kokospalmen kokosnoten maken: denk hier eens over na: kokosnoten van gemiddelde grootte wegen ongeveer drie pond en rijpen aan bomen die regelmatig 25 tot 30 meter hoog worden lang. Dit betekent dat een zware kokosnoot die uit een hoge boom valt, de grond zal raken (of wat dan ook). zichzelf op hun pad) met een snelheid van ongeveer 80 kilometer per uur, met een impactkracht van meer dan duizend pond. Dat is een van de redenen waarom de vezelige schillen van kokosnoten zo dik zijn: het zijn in wezen luchtkussens voor de kwetsbare zaden die erin zitten.
Het is ook een reden waarom zoveel landeigenaren helemaal geen kokosnoten willen hebben. Hoewel “dood door kokosnoot” uiterst zeldzaam is, worden bijna elk jaar een paar ongelukkige zielen gedood of ernstig gewond door kokosnoten.
Kunnen alle kokosnoten gegeten worden?
Ja en nee. In theorie zijn alle kokosnoten eetbaar, maar in werkelijkheid is het niet zo eenvoudig. Om te beginnen kunnen niet alle mensen kokosnoten eten. Een allergie voor kokosnoten is veel zeldzamer dan allergieën voor pinda's of noten, maar het kan gebeuren. Als je allergisch bent voor cashewnoten of pistachenoten, is de kans ook groot dat kokosnoten ook een reactie veroorzaken, omdat ze eiwitten bevatten die voldoende op elkaar lijken om je immuunsysteem ‘voor de gek te houden’.
Ervan uitgaande dat u niet allergisch bent, zijn kokosnoten die u in de supermarkt koopt volkomen veilig. Maar hoe zit het met een kokosnoot die je vindt? Nou, er is niets inherent gevaarlijk aan wilde kokosnoten (behalve dat ze op je hoofd vallen) – maar dat is wel zo een paar redenen om twee keer na te denken over het steken van een rietje en een kleine paraplu in een kokosnoot die je op de grond hebt gevonden grond.
Ten eerste is er de houdbaarheid: een ongeopende kokosnoot is lang houdbaar – meer dan zes maanden – maar hij zal niet eeuwig meegaan, en als de schaal barst of gaat prikken, zal hij veel sneller bederven. Als je je afvraagt hoe je kunt bepalen of een kokosnoot nog goed is, kraak hem dan open... dan weet je het. Rotte kokosnoten ruiken en smaken zo vies dat er weinig gevaar bestaat dat je er per ongeluk één consumeert.
Aan de andere kant kan een beschadigde kokosnoot ook gewoon uitdrogen: als je hem openbreekt, zie je dat er een droog en verschrompeld laagje ‘vlees’ aan de binnenkant van de schaal blijft hangen. Gedroogde kokosnoot zal je niet vergiftigen, maar je wilt het waarschijnlijk niet eten.
Het grootste probleem met wilde kokosnoten is dat je gewoon niet weet waar ze zijn geweest. Wat fruit betreft: ze zijn uitzonderlijk goed bestand tegen bederf, maar tenzij je onlangs schipbreuk hebt geleden, is het waarschijnlijk het beste om kokosnoten die je tegenkomt daar te laten waar je ze hebt gevonden.